Μαριάννα Ιατροπούλου-θεοχαρίδου .

Το κείμενο της ομιλίας για την παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητού κ.Ιωάννη Χολέβα «Αλέξανδρος ο Μέγιστος και το χρέος των Ελλήνων»,πού έλαβε χώρα
την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2009 και ώρα 7.30μμ στο Αμφιθέατρο "Ἁντώνης Τρίτσης "
του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50).
Διοργανωτές Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ
Το βιβλίο παρουσιάσαν

Η Μαριάννα Ιατροπούλου- Θεοχαρίδου
Δρ. Φιλολογίας Παν/μίου Αθηνών-Συγγραφέας
Εμπειρογνώμων, Πρεσβευτής-Σύμβουλος Υπουργείου Εξωτερικών
και η Λέλα Γκογκώνη, Δημοσιογράφος - Εκδότρια




Αξιότιμες Κυρίες & Κύριοι, Καλησπέρα σας!

Κατ’αρχήν θέλω να ευχαριστήσω τον Σύνδεσμο Θεσσαλονικέων της Αθήνας και ιδιαίτερα την Πρόεδρό του, την κα Εριέττα Χαμηλοθώρη, για την τιμή που μου έκαναν να με καλέσουν εδώ απόψε. Τις πιο θερμές μου όμως ευχαριστείες τις οφείλω στον συγγραφέα του βιβλίου που παρουσιάζουμε απόψε, στον κ.Ιωάννη Χολέβα.
Κύριε Καθηγητά, σας ευχαριστώ θερμά για την μεγάλη τιμή που μου κάνατε, να ζητήσετε από εμένα να προλογίσω το βιβλίο σας. Να προλογίσω εγώ το βιβλίου του κ. Χολέβα. Κε Καθηγητά, πώς να μην χάνω τα λόγια μου?
Αγαπητές φίλες και φίλοι, αν είχατε διαβάσει το βιογραφικό του κ.Χολέβα το ίδιο θα αισθανόσασταν.
-Αριστούχος Διδάκτωρ Οικ & Πολιτικών Επιστημών
-Πτυχιούχος Νομικής του Αριστοτελείου Παν/μίου.
-Καθ/τής& Πρυτανεύων της Ανωτ. Βιομ.Σχολ.Θες/νικης
-Καθ/τής & Πρώτος Πρύτανης Ανωτ.Βιομ.Σχολ.Πειραιά
-Συγγραφέας 110 και πλέον βιβλίων. Από τους πρώτους Οικονομολόγους που εισηγήθηκε την σύνδεση της Ελλάδος με την ΕΟΚ (Ευρωπ. Οικονομική Κοινότητα).
-Έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
-Το βιβλίο του «Οργάνωση και Διοίηση-Management”, με 15 επανεκδόσεις, έχει γίνει Best seller.κλπ,κλπ,κλπ.

Και το βιογραφικό του κ.Καθηγητού δεν λέει να τελειώσει. Κάπου όμως, στα μικρά γράμματα, εγώ διάβασα ότι ο Γιάννης ο Χολέβας ξεχωρίζει δύο από τα βιβλία του. Το ένα απ΄αυτά είναι το βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε με τίτλο «Αλέξανδρος ο Μέγιστος και το χρέος των Ελλήνων».

Το βιβλίο του κ. Χολέβα είναι ένα σύγγραμμα μεστό και γεμάτο πληροφορίες για τον μεγάλο Μακεδόνα.

Είναι ένα βιβλίο όπου ο συγγραφέας, μέσα σε λίγες σελίδες, παρουσιάζει τον βίο και την πολιτεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και δίνει την ευκαιρία σε όλους τους συμπατριώτες μας, ακόμη και σε κείνους που δεν είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν και μελετήσουν τη ζωή και τα κατορθώματά του, να κατανοήσουν άμεσα τα σπουδαία χαρακτηριστικά του μεγάλου άνδρα.

Είναι ένα βιβλίο όπου ο κ.Χολέβας μιλάει για τον Αλέξανδρο με λόγια άλλων. Με λόγια ιστορικών καθώς και ερευνητών, Ελλήνων και ξένων.

Είναι ένα βιβλίο που δεν μας επιβάλει τίποτε. Αναφέρει μόνο τι είπαν και τι έκαναν οι ξένοι για τον Αλέξανδρο. Μένει λοιπόν σ’εμάς τους Έλληνες να σκεφτούμε και να δούμε τι πρέπει να πράξουμε εμείς!

Είπα προηγουμένως ότι ο κ.Χολέβας ξεχωρίζει δύο απ΄τα βιβλία του. Το 2ο λοιπόν βιβλίο του που ξεχωρίζει ο συγγραφέας μέσα από τα 110, είναι το βιβλίο «Ο Αριστοτέλης θεμελιωτής 45 Επιστημών».

Και από εδώ θα ήθελα να αρχίσω, Κυρίες & Κύριοι.
Ο δάσκαλος που πλάθει τον νου και τις καρδιές των νέων επιστημόνων, των νέων Ελλήνων Τεχνοκρατών και Οικονομολόγων, ο Καθηγητής κ.Χολέβας, έχει ως γνώμονα και οδηγό του τον μέγιστο των διδασκάλων. Τον Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η, τον δάσκαλο όλων των επιστημών. Τον Α ρ ι σ το τ έ λ η, που δίδαξε τον Ηγέτη όλων των εποχών, τον Α λ έ ξ α ν δ ρ ο.
Τον Αλέξανδρο που δεν παρεξέκλινε ποτέ από τη διδασκαλία και τις συμβουλές του δασκάλου του και που, όπως έγραψε ο Πλούταρχος και το σημειώνει και ο Καθηγητής κ. Χολέβας στο βιβλίο του, στη σελίδα 32, «Είχε πάντα μαζί του στις εκστρατείες του ένα αντίγραφο της Ιλιάδας με σχόλια του Αριστοτέλους, το οποίο φύλαγε πάντα κάτω από το μαξιλάρι του»

Τι τρομερός στ’αλήθεια κατακτητής! Να κοιμάται με ένα σύγγραμμα, με ένα ποίημα στο προσκεφάλι του, την Ιλιάδα.

Με παιδεία, Κυρίες και Κύριοι, που περιελάμβανε γνώσεις στην φιλοσοφία, την ποίηση, την πολιτική, την ιατρική, την βοτανολογία, την γεωγραφία, τα μαθηματικά, την στρατιωτική τέχνη και την ιστορία, ο Μέγας Αλέξανδρος καθοδήγησε τις καρδιές και τις ψυχές της ομάδας της Μίεζας και όλων των Ελλήνων που τον ακολούθησαν, στον μεγαλύτερο άθλο της παγκόσμιας Ιστορίας. Να φθάσουν στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου και να μεταλαμπαδεύσουν τον ελληνικό πολιτισμό σε όλους τους λαούς της Ανατολής.

Μια παιδεία που οδήγησε τον Μέγα Αλέξανδρο στην αθανασία. Τον οδήγησε στο ψηλότερο βάθρο της παγκόσμιας ιστορίας, εκεί από όπου κανείς δεν μπόρεσε να τον μετακινήσει ποτέ. Ήταν, είναι και θα είναι ο μεγαλύτερος όλων των εποχών, ήταν, είναι και θα είναι ο Μ έ γ ι σ τ ο ς.

Εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία και μελέτες έχουν γραφτεί για τον μεγάλο άνδρα. Η μεγαλοσύνη του όμως δεν χωράει πουθενά. Όλες οι επερχόμενες γενεές , όπως και οι προηγούμενες, θα αναλύουν το θαύμα της ανθρωπότητας. Τον Α λ έ ξ α ν δ ρ ο. Διότι, όπως ο Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς οδήγησε με το έργο του ολόκληρη την ανθρωπότητα να σκέφτεται και να πράττει σύμφωνα με την «λογική» του, έτσι και ο μεγάλος μαθητής του, έκανε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο να σκέφτεται και να μιλάει ε λ λ η ν ι κ ά. Ο Αλέξανδρος έκανε την Ελλάδα μεγάλη, την έκανε αυτοκρατορία και την οδήγησε , όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο κ. Χολέβας στην σελ. 32, (Καρλ Μαρξ στη γερμανική εφημερίδα Kolnische Zeitung: «Η ανώτατη εσωτερική άνθιση της Ελλάδας συμπίπτει με την εποχή του Περικλή και η ανώτατη εξωτερική άνθισή της με την εποχή του Αλεξάνδρου»).
στην ανώτατη εξωτερική άνθισή της.

Ο Αλέξανδρος οδήγησε την Ελλάδα στην ανώτατη εξωτερική άνθισή της! Γι’ αυτό, είναι Μ έ γ ι σ τ ο ς !
Κι ας μην θεωρηθεί, φίλες και φίλοι, εγωιστικό το να τον αποκαλούμε έτσι. Νομίζω ότι του το οφείλουμε. Πρώτοι οι Ρωμαίοι τον απεκάλεσαν Μ έ γ α. Χρέος μας τώρα, ημών των Ελλήνων, 2300 χρόνια μετά, να τον αποκαλέσουμε Μ έ γ ι σ τ ο.

Ας θυμηθούμε όμως τα κυριότερα γεγονότα της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου:

Το 356 π.Χ. γεννήθηκε στην Πέλλα.
20 χρονών ανέβηκε στο θρόνο της Μακεδονίας,
22 χρονών επιχείρησε την μεγάλη του εκστρατεία στην Ασία εναντίον της Περσίας,
25 χρονών έδωσε το τελικό χτύπημα στην Περσική Αυτοκρατορία (στη Μάχη στα Γαυγάμηλα-στη σημερινή Αρμπέλλα, στο Ιράκ),
27 χρονών πέρασε τον Όξο ποταμό (σημερινό Αμού Νταριά) και μπήκε στην Σογδιανή (σημερινή Μπουχάρα),
30 χρονών πραγματοποίησε την εκστρατεία στις Ινδίες 33 μόλις χρόνων.(το 323 π.Χ.) , πέθανε στη Βαβυλώνα.

Η καταπληκτική αυτή σταδιοδρομία του Μεγάλου Μακεδόνα που κατόρθωσε, μέσα σε 11 χρόνια, να κατακτήσει ολόκληρο σχεδόν το γνωστό Αρχαίο Κόσμο, να καταλύσει την κραταιή Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενίδων και να φτάσει ως την καρδιά της Ασίας, ως τη μυθική, τότε, χώρα των Ινδιών, ήταν πολύ φυσικό ν’ αφήσει βαθύτατα ίχνη στη φαντασία των λαών, όλων εκείνων των χωρών της Ασίας, που είχε κατακτήσει ο Αλέξανδρος.

Στην Αίγυπτο, στην Παλαιστίνη, στην Συρία και στην Μεσοποταμία, στην Περσία, στο Αφγανιστάν, στις Ινδίες και στις πιο απομακρυσμένες επαρχίες της Κεντρικής Ασίας –παντού απ’ όπου είχε περάσει ο Αλέξανδρος, μα και πιο πέρα ακόμη- η μνήμη του διατηρήθηκε ζωντανή μες από τους αιώνες, περισσότερο από κάθε άλλου μεγάλου άνδρα της Αρχαιότητας.

Ακόμα και σήμερα στις ορεινές περιοχές του ΝΔ. Αφγανιστάν και του ΒΔ Πακιστάν (πρώην Β Δυτικές Ινδίες) πολλοί καυχώνται ότι είναι απόγονοι του Αλέξανδρου.

Ας προσπαθήσουμε όμως να αναλύσουμε το φαινόμενο.
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας συναντούμε το φαινόμενο, οι κατακτημένοι λαοί να αγαπούν τον κατακτητή τους. Διότι, όπως σημειώνει και ο συγγραφέας μας, ο κ.Χολεβας στη σελ. 23, ο Αλέξανδρος αγαπήθηκε από όλους τους υποτελείς του.
Η τραγική του όμως μοίρα, που τον ανάγκασε ν΄ αφήσει την κυριαρχία όλου σχεδόν του τότε γνωστού κόσμου τόσο γρήγορα και η διάλυση στη συνέχεια της μεγάλης αυτοκρατορίας του, αύξησε το ενδιαφέρον γύρω από την προσωπικότητά του. ΄Οσο πιο απόμακρη λοιπόν γινόταν αυτή η προσωπικότητα, τόσο πιο θαυμάσια έπρεπε να εμφανίζεται. Τα λάθη του ξεχάστηκαν, οι μεγάλες του όμως πράξεις έμειναν ζωντανές μέσα στη μνήμη.

Αμέσως σχεδόν μετά το θάνατό του, ο Αλέξανδρος και τα κατορθώματά του έγιναν θρύλος. Σιγά-σιγά, με το πέρασμα των αιώνων, τα ιστορικά γεγονότα της ζωής του άρχισαν να ξεθωριάζουν, να παραμορφώνονται ή και να ξεχνιούνται ολότελα, έτσι που να δημιουργείται γύρω από το όνομά του ένας ολόκληρος κύκλος μύθων όπου κυριολεκτικά οργιάζει η λαϊκή φαντασία.

Η Ινδία ήταν η χώρα όπου ο μεγάλος στρατηλάτης μυθοποιήθηκε περισσότερο, μια που οι συνοδοί του στην εκστρατεία του εκεί, είχαν τόσα πολλά και θαυμαστά να θυμηθούν από το μεγάλο τους ταξείδι στο ακρότατο εκείνο σημείο. Δεν πρέπει λοιπόν να μας παραξενεύει το ότι, μετά από λίγες εκατοντάδες χρόνια, ο Αλέξανδρος έφτασε να μυθοποιηθεί.

Γνωρίζουμε μετά βεβαιώτητος ότι πολλοί στρατηγοί και συμπολεμιστές του Αλεξάνδρου συνέγραψαν ιστορία αφού προηγουμένως πήραν μέρος στην εκστρατεία. Αυτοί ήταν ο Πτολεμαίος, ο Αριστόβουλος, ο Νέαρχος, ο Καλλισθένης, ο Ονησίκριτος και ο Χάρις. Δυστυχώς δεν έχει κανένα από τα έργα αυτά διασωθεί.


Οι διασωθείσες αρχαίες πηγές μετριόνται κυριολεκτικά στα δάχτυλα του ενός χεριού και όλες έχουν χάσματα μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης. Πρόκειται για τα έργα 3 Ελλήνων :Διόδωρος (90-30π.Χ)
Πλούταρχος(46-127 μ.Χ) &
Αρριανός (97 – 175 μ.Χ.)
και 2 Ρωμαίων: Κούρτιος (γενν. μεταξύ 50-70 μ.Χ.)&
Ιουστίνος (144-395 μ.Χ
Έχουμε δηλ. έργα που, το πλησιέστερο προς την εποχή του Αλεξάνδρου είναι τουλάχιστον 250 χρόνια μετά.

Είπαμε πιο πριν ότι ο Αλέξανδρος με όλα τα κατορθώματά του θεοποιήθηκε και μυθοποιήθηκε.

Έτσι λοιπόν, όχι πολύ μετά τον θάνατό του, άρχισαν να εμφανίζονται μυθιστορήματα γύρω από τη ζωή και τη μεγάλη εκστρατεία του. Οδηγός όλων αυτών υπήρξε το “Ελληνιστικό Μυθιστόρημα” του Αλεξάνδρου. Αρχικά το έργο αυτό αποδίδονταν στον Ιστορικό Καλλισθένη, τον ανηψιό του Αριστοτέλη και φίλο του Αλέξανδρου, που τον ακολούθησε στην εκστρατεία και κατέγραφε τα συμβάντα του πολέμου (4ο π.Χ.αι.). Αργότερα όμως, η έρευνα απέδειξε ότι ανήκε σε έναν Έλληνα της Αιγύπτου, πολύ μεταγενέστερο του σπουδαίου ιστορικού, που έγραψε το μυθιστόρημα κατά τα τέλη του 3ου μ.Χ.αι. (δηλ. 6 αιώνες μετά τον Καλλισθένη). Το όνομα τού συγγραφέα τού μυθιστορήματος τού Αλεξάνδρου ήταν και είναι, μέχρι τις μέρες μας άγνωστο, γι΄ αυτό και αποκαλείται «Ψευδοκαλλισθένης».

Το “Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου” είναι το πρώτο Ιστορικό Μυθιστόρημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και υπήρξε το έναυσμα για τη δημιουργία αμέτρητων έργων, παντού, σε όλες τις χώρες. Οι διασκευές του μεταφράστηκαν σε πάρα πολλές γλώσσες και το έργο απλώθηκε κυριολεκτικά σ΄όλη την οικουμένη. Σύντομα, οι διασκευές αυτές, έγιναν λαϊκά αναγνώσματα σ’ Ανατολή και Δύση, που πουλιόνταν στις λαϊκές αγορές και τα πανηγύρια, μέχρι και κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.
Δεν είναι τυχαίο, Κυρίες και Κύριοι, ότι το έργο αυτό που εξιστορούσε τον βίο και την πολιτεία του Αλεξάνδρου το «Μυθιστόρημα» έφθασε να γίνει κατά τον Μεσαίωνα” το πιο πολυδιαβασμένο έργο στον Κόσμο, μετά την Καινή Διαθήκη (Ευαγγέλιο).

Δεν είναι λίγοι οι λαμπροί άνδρες που το όνομά τους γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με μια ξεχωριστή προσωπικότητα, τον Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος, κυρίες και κύριοι, δεν έγραψε μόνο το όνομά του με χρυσά γράμματα. Ο μεγάλος αυτός Έλληνας έγραψε χρυσό κεφάλαιο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι ο μοναδικός άνθρωπος, η μοναδική μεγάλη μορφή της ιστορίας που έχει θεοποιηθεί και λατρευτεί από όλους τους λαούς.

Ο Αλέξανδρος, όμως, κυρίες και κύριοι, δεν λατρεύτηκε τυχαία από όλους αυτούς τους λαούς. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να συμβεί κάτι τέτοιο έτσι απλά και απαίδευτα. Αν ήταν τόσο εύκολο θα το είχαν επιχειρήσει και άλλοι μεγάλοι βασιλείς και στρατηγοί. Η αγάπη που έδειχναν οι λαοί προς τον Αλέξανδρο ήταν η αμοιβή για την αγάπη που εκείνος απλόχερα τους πρόσφερε. Γιατί ο Αλέξανδρος δεν ήταν κατακτητής. Ο Αλέξανδρος ήταν ε κ π ο λ ι τ ι σ τ ή ς. Ο Αλέξανδρος έδειχνε, με κάθε τρόπο, την αγάπη και την εκτίμησή του προς τους λαούς που κατακτούσε. Ο Αλέξανδρος έδειχνε σεβασμό για τα ήθη και τα έθιμά τους.

Πρώτη και μοναδική φορά, αγαπητές κυρίες και κύριοι, στην ιστορία της ανθρωπότητας ξεκίνησε κάποιος εκστρατεία, έχοντας στη συνοδεία του εκατοντάδες επιστήμονες: Φυσικούς, Μαθηματικούς, Μηχανικούς, Στρατιωτικούς, Γιατρούς, Φιλοσόφους, Γεωγράφους, Ναυτικούς, Ποιητές, Καλλιτέχνες.

Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ένας τόσο άξιος ηγέτης, ένας τόσο λαμπρός επιστήμονας, πολιτικός και στρατιωτικός, που ήταν ο Αλέξανδρος, περιστοιχιζόταν από τόσο λαμπρούς αξιωματικούς. Διότι, όλοι γνωρίζουμε ότι οι Στρατηγοί του ήταν συμμαθητές του και μαθητές του Αριστοτέλη και όλοι υπήρξαν άξιοι συνεχιστές του, όταν ο ίδιος έφυγε τόσο πρόωρα απ’τη ζωή. Οι Επίγονοι, χώρισαν την αυτοκρατορία σε 4 βασίλεια και διοίκησαν για 200 περίπου χρόνια, μέχρι να καταλυθούν από το Ρωμαϊκό Κράτος.

Η καταπληκτική σταδιοδρομία του Μεγάλου αυτού Έλληνα, η εκπληκτική αυτή κούρσα των 11 χρόνων μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας γράφτηκε όπως προείπα με χρυσά γράμματα και τόση ήταν η επίδρασή της, που δημιούργησε ολόκληρη ιστορική περίοδο που έχει πάρει το όνομά του και καλείται “Αλεξανδρινή”. Η ιστορική αυτή περίοδος καλείται και “Ελληνιστική”, μια που ο μεγάλος αυτός Έλληνας διέδωσε παντού την ε λ λ η ν ι κ ή γ λ ώ σ σ α, τον ε λ λ η ν ι κ ό π ο λ ι τ ι σ μ ό και τα ε λ λ η ν ι κ ά γ ρ ά μ μ α τ α. Κατά την “Ελληνιστική περίοδο” όλοι οι λαοί της Ανατολής είχαν ως επίσημη γλώσσα την ε λ λ η ν ι κ ή!

Και δεν άπλωσε μόνο την ελληνική γλώσσα ο Αλέξανδρος, αλλά έκτισε παντού από όπου πέρασε ελληνικές πόλεις που οι περισσότερες ονομάστηκαν Αλ ε ξ ά ν δ ρ ε ι ε ς . Λέγεται ότι οι πόλεις αυτές ήταν 70. Κι απ’αυτές όλες, λαμπρότερη η Αλεξάνδεια της Αιγύπτου. Ένα κόσμημα ελληνικής αρχιτεκτονικής. Η Αλεξάνδρεια που με την περίφημη Βιβλιοθήκη της, κατέστη πνευματική κυρίαρχος της τότε οικουμένης.
«Αλεξανδρείς» (Ι.Ε.Ε.σελ 490) ονομάζονταν μόνο οι Έλληνες ή οι εξελληνισθέντες κάτοικοι της πόλης. Η πόλη είχε ελληνικούς νόμους και ελληνικό τρόπο διοίκησης. Οι άλλες εθνικότητες ζούσαν σε ομάδες.



Και ιδού μερικές από τις Αλεξάνδρειες:
Αλεξάνδρεια Αιγύπτου
Αλεξάνδρεια Αραχωσίας (Κανταχάρ)
Αλεξάνδρεια Αρείων
Αλεξάνδρεια η Εσχάτη (Χοτζέντ)
Αλεξάνδρεια Ιαξάρτου (Συρ- Νταριά)
ΑλεξάνδρειαΚαυκάσου(Μπαγκράμ, στον ποταμό Καμπούλ)
Αλεξάνδρεια Προφθασία
Αλεξάνδρεια Τρωάδος
Νίκαια Μετά την νίκη επί του Πώρου στον Υδάσπη ποταμό.
Βουκεφάλα « «
AI-HANOUM (ελλην. πόλη στον Όξο ποταμό) Αφγανιστάν

Απλωμένες λοιπόν παντού, ως τις εσχατιές της αυτοκρατορίας οι Αλεξάνδρειες και οι άλλες ελληνικές πόλεις, έδιναν τα φώτα του πολιτισμού. Γιατί ο Αλέξανδρος δεν υπήρξε κατακτητής, υπήρξε εκπολιτιστής. (σελ. 23 του βιβλίου κ. Χολέβα)

«Παράξενος στ’αλήθεια κατακτητής ο Αλέξανδρος!», λέει ο Γάλλος Daniel Rondeau σε μια κριτική του στην εφημερίδα L’Express για δύο γαλλικές εκδόσεις γύρω από τον Μ.Αλέξανδρο γράφει:. «Εξερευνώντας τον κόσμο ως τα τότε γνωστά όριά του ενσαρκώνει τη φιλοσοφική περιέργεια των Ελλήνων, οι οποίοι από τον καιρό του Οδυσσέα μοιάζουν γεννημένοι για να εξερευνούν, να απευθύνουν ερωτήματα στους θεούς, να βυθομετρούν τα ανθρώπινα σκοτάδια».

Ο Αλέξανδρος, λέει, ενσαρκώνει την φιλοσοφική περιέργεια των Ελλήνων. Είναι γεννημένος, όπως όλοι οι Έλληνες, να εξερευνά.

Πράγματι, ο Αλέξανδρος και οι επίγονοί του αργότερα, φώτισε τις απομακρυσμένες εκείνες περιοχές. Τις λάμπρυνε.

Η Περσία, ήταν εκείνη που επηρρεάστηκε από την παρουσία των Ελλήνων, περισσότερο από ότι όλες οι κατακτημένες χώρες της Ανατολής.
Μετά τον ξαφνικό θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., το Ιράν πέρασε στα χέρια του ικανού Έλληνα στρατηγού του, του Σέλευκου, κι έγινε μέρος μιας ασιατικής αυτοκρατορίας, που είχε σαν κέντρο τη Συρία. Το ελληνικό στοιχείο εισχώρησε ανενόχλητα ακόμη και στις ανατολικότερες επαρχίες αυτού του βασιλείου. Ελληνικές πόλεις χτίστηκαν, όπως είπαμε παντού, από τον Τίγρη μέχρι τον Ινδό ποταμό. Η ελληνική επικράτεια απλώθηκε ως τον ποταμό Υαξάρτη. Τα ελληνικά έγιναν η γλώσσα της άρχουσας τάξης, του στρατού, των απλών πολιτών, των εμπόρων και όλων αυτών που χειρίζονταν το γραπτό λόγο.
Το 250 π.Χ. το ανατολικό βασίλειο του Σέλευκου χωρίστηκε στα δύο. 1) Στο βασίλειο της Ελληνικής Στρατιωτικής Αριστοκρατίας, με κέντρο τα Βάκτρα (Μπαλχ) και στο 2) βασίλειο των Αρσακίδων (Πάρθων) που ήταν ο αυτόχθων πληθυσμός.
Το Ελληνικό βασίλειο των Βάκτρων έπεσε μετά από τις αλλεπάλληλες βαρβαρικές επιθέσεις. Το βασίλειο των Σελευκίδων νικήθηκε από τους Ρωμαίους και έπεσε το 64 π.Χ.
Από το 224 π.Χ έως 227 μ.Χ, για περισσότερους από 4 αιώνες, την περιοχή του Ιράν την διοίκησαν οι Αρσακίδες- Πάρθοι. Η επιρροή που δέχτηκε αυτό το κράτος από τον ελληνικό πολιτισμό ήταν πολύ μεγάλη. Ειδικότερα οι Πάρθοι βασιλείς ήταν αυτοί που καλλιέργησαν και προώθησαν την ελληνική φιλολογία. Ο Πλούταρχος, στη βιογραφία του «Κράσσος», παρουσιάζει την σοβαρή αντίθεση μεταξύ του βαρβαρισμού και του ελληνικού πνεύματος. Σύμφωνα και πάλι με τον Πλούταρχο, ο Αρμένιος Αρσακίδης βασιλιάςΑρτάβαζος έγραφε τραγωδίες στην ελληνική!

Από τον 3ο έως 7ο μ.Χ.αι. ( για 4 αιώνες) διοίκησαν οι Σασσανίδες-Πέρσες. Το κράτος των Σασσανιδών (225-651 μ.Χ.) είχε εξελληνιστεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε η ελληνική παιδεία και ο πολιτισμός να θεωρούνται απαραίτητες.

Και στο σημείο αυτό διακρίνουμε τη βαθιά επίδραση, που άσκησε στις ανατολικές αυτές περιοχές ο Ελληνισμός του Αλεξάνδρου αλλά και των Επιγόνων, που από την Ινδία πέρασε στα ελληνο-βακτριανά εδάφη και από εκεί συνέκλινε προς την Περσία και τη Συρία, περιοχές με αισθητά έντονη ελληνική επιρροή.

Ο 6ος μ.Χ.αιώνας, Κυρίες και Κύριοι, υπήρξε ίσως ο πιο σημαντικός για την περιοχή αυτή, της Περσίας, Μεσοποταμίας (Ιράκ) και της Συρίας.Οι Νεστοριανοί-Μονοφυσίτες μοναχοί που, μετά την Γ΄Οικουμενική Σύνοδο εκδιώχθηκαν από τα Μικρασιατικά παράλια, πήγαν και εγκαταστάθηκαν στη Μεσοποταμία. Εκεί λοιπόν, στη Νίσιβη της Μεσοποταμίας και στη Τζούντι-Σαπούρ, (επαρχία Κουζιστάν της Σουσιανής) ίδρυσαν Ιατρικές Σχολές και Φιλοσοφικές Σχολές. Τότε ήταν που, πολλά ελληνικά έργα που αφορούσαν τα μ α θ η μ α τ ι κ ά και την ι α τ ρ ι κή, άρχισαν να μεταφράζονται, στα συριακά. Οι Πέρσες (Σασανίδες) βασιλείς εκτιμούσαν ιδιαίτερα την ελληνική ιατρική και σ’αυτό συντέλεσε πολύ η σχολή της Τζούντι – Σαπούρ. Ο πληθυσμός της Μεσοποταμίας περιλάμβανε μεγάλο αριθμό Ελλήνων οι οποίοι, μετά την ήττα του Βαλεριανού, το 260 μ.Χ., είχαν αιχμαλωτιστεί και είχαν σταλεί στην περιοχή. Οι πιο μορφωμένοι – αρχιτέκτονες, μηχανικοί και φυσικοί- εγκατασταθηκαν στη Νίσηβη και τη Τζούντι-Σαπούρ, όπου, όπως προαναφέραμε, το 531 μ.Χ. ιδρύθηκε η Ακαδημία της πόλης, που για τα επόμενα 50 περίπου χρόνια γνώρισε μεγάλη άνθιση.

Ανάμεσα σ’εκείνους που μετέφρασαν πολλά ελληνικά κείμενα στα περσικά (παχλεβί) και στα συριακά ήταν ο Σύριος μονοφυσίτης Σέργιος. (γενν. 450 μ.Χ.) Κι άλλοι 3 Νεστοριανοί γιατροί αξίζει να μνημονευθούν για παρόμοια προσφορά:1) Ο Στέφανος ο Εδεσσαίος,
2) Τριβούνιος ο Παλαιστίνιος
3) Ουράνιος ο Σύριος.
(Τριβούνιος ο Παλαιστίνιος: τόση ήταν η εκτίμηση που του είχε ο Πέρσης βασιλιάς, ώστε να ζητήσει από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό να του δώσει αυτόν τον γιατρό. «συνδιατησόμενον αυτώ δούναι». Τον υψηλό τίτλο του «συνδιαιτησομένου τω βασιλεί» από τους Πέρσες ηγεμόνες απέκτησε 700 χρόνια πριν, κατά την εποχή του Δαρείου Α΄(521-485 π.Χ.) ο διάσημος Έλληνας γιατρός Δημοκίδης ο Κροτωνιάτης που θεράπευσε τον Πέρση βασιλιά από προχωρημένο απόστημα στον μαστό και για τον λόγο αυτό έγινε ομοτράπεζός του.)
Επίσης μεγάλη μορφή ήταν ο Νεστοριανός Προμπά, που μετέφρασε τα έργα του Αριστοτέλη, «Κατηγορίες», «Περί Ερμηνείας» και Αναλυτικά πρότερα» γύρω στα 450 μ.Χ.
Ο Σέργιος, από τη Θεοδοσιόπολη, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια και αργότερα έγινε επίσκοπος στη Ρες-Αϊνά. Έκανε πολλές μεταφράσεις Ελλήνων συγγραφέων όπως του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Πορφύριου, του Θεμίστιου κ.ά.

Κάτι που είναι πολύ πιθανό αλλά δεν επιβεβαιώνεται από καμία πηγή, είναι ότι ο Σέργιος θα πρέπει να μετέφρασε το ελληνιστικό Μυθιστόρημα του Μεγάλου Αλεξάνδρου (του Ψευδοκαλλισθένη) στην παχλεβί γλώσσα (αρχαία περσική).
Μια άλλη εστία όπου καλλιεργήθηκε η ελληνική επιστήμη, ήταν η πόλη Κάρε, στην Οσροκινή της Μεσοποταμίας, όπου εκτός της ιατρικής καλλιεργήθηκαν και άλλες επιστήμες όπως τα μαθηματικά, η αστρολογία, η αλχημεία. Έτσι έχουμε 3 εστίες όπου η ελληνική επιστήμη αναπτύχθηκε και επέδρασε αργότερα στους Άραβες. Τα κέντρα της Συρίας και Μεσοποταμίας (με τη δραστηριότητα των Νεστοριανών στη Τζούντι-Σαπούρ) και το Χαράν.

Τον 7ο μ.Χ. αιώνα, μετά την επικράτηση των Αράβων, στη Συρία και τη Μεσοποταμία οι μεταφράσεις των ελληνικών κειμένων γινόταν στη συριακή και από τη συριακή στην αραβική. ΄Ηδη από τα τέλη του 8ου μ.Χ.αι. αναπτύσσεται σ΄εκείνες τις περιοχές μεγάλη μεταφραστική κίνηση από τα συριακά στα αραβικά, δηλαδή στην πραγματικότητα από τα ελληνικά στα αραβικά με τη μεσολάβηση της συριακής γλώσσας. Στην ιστορία είναι πολύ λίγα τα παραδείγματα μιας τόσο ομαδικής μετάδοσης ολόκληρης παιδείας, επιστημονικής και φιλοσοφικής.
Το ενδιαφέρον των Αράβων για τα ελληνικά γράμματα και τις επιστήμες είχε άμεση σχέση με τη μεταφορά της πρωτεύουσάς τους. Όταν οι Αββασίδες (που κυβέρνησαν 749-1258 μ.Χ.) μετέφεραν την πρωτεύουσά τους από τη Δαμασκό στη Βαγδάτη, εγκαταστάθηκαν στο κέντρο μιας περιοχής άμεσα «ελεγχόμενης» από την ελληνική παιδεία, γνώση, και παράδοση. Το γεγονός αυτό αύξησε το ενδιαφέρον τους για τα ελληνικά κείμενα. Οι Αββασίδες, προερχόμενοι από την Περσική Ανατολή, έντονα διαποτισμένοι από την ελληνική παραδοση της εκτεταμένης εκείνης ελληνικής κατάκτησης από την εποχή του Αλεξάνδρου και των Επιγόνων, δεν άργησαν να γίνουν οι πρωτεργάτες μιας πολιτισμικής ανταλλαγής, μοναδικής στην παγκόσμια ιστορία, στη διάρκεια της οποίας ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής παιδείας πέρασε μεταφρασμένο στα χέρια τους. Μεταφράστηκαν όλα, σχεδόν, τα έργα του Αριστοτέλη, του Αρχιμήδη, των Νεοπλατωνικών και πλήθος άλλων έργων.

Με τις μεταφράσεις των ελληνικών έργων στην αραβική συνέβη το εξής σπουδαίο. Κείμενα που τα πρωτότυπά τους είχαν χαθεί και δεν υπήρχαν πλέον, α ν α π α ρ ά χ θ η κ α ν από την αραβική!!

Στην περίπτωση του ελληνιστικού Μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου συνέβη το ακόμη εκπληκτικότερο: Η μετάφραση του ελληνικού κειμένου στην παχλεβί (αρχαία περσική) που έγινε τον 5ο μ.Χ.αι., από την παχλεβί στην περσική (Νταρί) τον 9ο μ.Χ.αι. και , τελικά τον 10ο μ.Χ.αι. έγινε η ενσωμάτωσή του στο μεγάλο περσικό έπος «Σαχ-Ναμέ» , του Φερντοσί.

Ο Φερντοσί τον 10ο μ.Χ.αι. έγραψε ένα υπέροχο ποίημα το “ΣΑΧ- ΝΑΜΕ’ που σημαίνει ΕΠΟΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ. Το έργο είναι κολοσσιαίο, ένα από τα μεγαλύτερα έπη στον κόσμο. Απαρτίζεται από 124.000 στίχους και ο ποιητής χρειάστηκε 50 χρόνια για να το γράψει. (Τα ομηρικά έπη Ιλιας 12.000 & Οδύσσεια 15.000 = 27.000)

Στο «Σαχ-Ναμέ» του λοιπόν ο Φερντοσί, αφηγείται την ιστορία της Περσικής Αυτοκρατορίας, από τη δημιουργία μέχρι και την πτώση της από τους Άραβες, τον 7ο μ.Χ.αι.
Αναφέρεται σε 50 βασιλείς και βασίλισσες
Ο Φερντοσί θεωρείται ο Όμηρος της πατρίδας του και εθνικός ποιητής της Περσίας. Κι αυτό γιατί, το ποίημά του το έγραψε σε γλώσσα περσική, τη στιγμή πού όλοι την εποχή εκείνη έπρεπε να γράφουν στην αραβική. Με τον τρόπο αυτό ο ποιητής βοήθησε τους συμπατριώτες του να μάθουν την ιστορία τους και να κρατήσουν τη γλώσσα τους. Κανένα άλλο έθνος δεν έχει να παρουσιάσει παρόμοιο έργο.

Μέσα λοιπόν σ’αυτό το ηρωίκό έπος της Περσίας και ανάμεσα στους 50 Πέρσες βασιλείς συγκαταλέγεται και ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς, ώς Πέρσης βασιλιάς!

Ο μεγάλος ποιητής, με αριστοτεχνικό τρόπο ενσωματώνει τη βασιλεία του Αλέξανδρου μέσα στον κορμό της ιστορίας του Ιράν και τον παρουσιάζει ως ετεροθαλή αδελφό του Δαρείου. Περσοποιεί δηλαδή τον Αλέξανδρο και τον παρουσιάζει γιο του Ξέρξη(Νταράμπ) που παντρεύτηκε μια Ελληνίδα πριγκίπισσα. Την πανέμορφη όμως Ελληνίδα την στέλνει πάλι πίσω στον πατέρα της, τον Φίλιππο γιατί έχει, λέει άσχημη αναπνοή και δεν παίρνει γιατρειά. Η κοπέλα είναι όμως έγγειος και το κρατά μυστικό από τον Νταράμπ και μετά από κάποιους μήνες γεννά τον Α λ έ ξ α ν δ ρ ο. Ο Πέρσης βασιλιάς στο μεταξύ παντρεύεται μια Περσίδα και αποκτά ένα γιο, τον Δαρείο (Νταρά) Έτσι λοιπόν ο Φερντοσί παρουσιάζει τον Αλέξανδρο ως Πέρση βασιλιά και νόμιμο κληρονόμο του περσικού θρόνου. Στον Αλέξανδρο ο Φερντοσί έχει αφιερώσει περί τους 7000 στίχους.

Το «Μυθιστόρημα», κρυμμένο μέσα στο Σαχ-Ναμέ,αποτέλεσε μαζί με ολόκληρο αυτό το κολοσσιαίο έπος πηγή μάθησης για τους πολίτες όλων των χωρών της περιοχής. Οι Πέρσες διδάσκονταν την ιστορία τους, μέσω του Σαχ-Ναμέ. Έτσι το Ελληνιστικό Μυθιστόρημα, φυλαγμένο στα σπλάχνα του μεγάλου περσικού έπους για περισσότερα από 2300 χρόνια, λειτούργησε σαν μέσο ώστε να απλωθεί η φήμη του Αλεξάνδρου παντού στην Ανατολή.

Δύο αιώνες αργότερα, τον 12ο αι.μ.Χ. ένας άλλος μεγάλος Πέρσης ποιητής, ο Νεζαμί, έγραψε ένα θαυμάσιο έπος και το αφιέρωσε εξ΄ολοκλήρου στον Αλέξανδρο. Το έργο αυτό έχει τίτλο: «ΕΣΚΕΝΤΑΡ-ΝΑΜΕ» που σημαίνει ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ.

Το ΕΣΚΕΝΤΑΡ-ΝΑΜΕ αποτελείται από δύο βιβλία-μέρη:
α) ΣΑΡΑΦ-ΝΑΜΕ (ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΓΕΝΩΝ) όπου περιγράφει τα ταξίδια και τις περιπέτειες του Μ.Αλεξάνδρου και όπου ο Έλληνας βασιλιάς παρουσιάζεται σαν σπουδαίος πολεμιστής και δίκαιος κυβερνήτης, και το
β) ΕΚΜΠΑΛ-ΝΑΜΕ (ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ή ΠΡΟΦΗΤΕΙΑΣ) όπου ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται σαν φιλόσοφος και προφήτης.

Το έργο του Νιζαμί είναι μεγαλειώδες και αυτό το συμπεραίνουμε από τις αμέτρητες απομιμήσεις και αντιγραφές του, τόσο στο Ιράν όσο και σε όλες τις χώρες όπου υπήρχε επιρροή του περσικού πολιτισμού. Στην Τουρκία, την Κεντρική Ασία, την Ινδία κλπ, αμέτρητοι ποιητές μιμούνται ανά τους αιώνες τον τύπο, την επιλογή υλικού, τον τρόπο έκφρασης και ακόμη και τους τίτλους των έργων του.

Το «ΕΣΚΕΝΤΑΡ-ΝΑΜΕ», είναι ένας πραγματικός ύμνος για τον Αλέξανδρο. Το έπος απαρτίζεται από 20.000 στίχους (13.000 το 1ο μέρος και 7000 στο δεύτερο) και περιέχει όλη τη φιλοσοφική θεώρηση τού Νιζαμί. Ο μεγάλος ποιητής τού Μεσαίωνα δείχνει πραγματική λατρεία για την ελληνική φιλοσοφία και τον μεγάλο Έλληνα βασιλιά. Στον πρόλογο του ΕΣΚΕΝΤΑΡ-ΝΑΜΕ του γράφει ο Νιζαμί: «Ο Αλέξανδρος έψαχνε να βρει την πηγή της ζωής για να μείνει αθάνατος. Εγώ λοιπόν, 15 αιώνες μετά τον θάνατό του, θα τον ξαναζωντανέψω με την πέννα μου!»

Και σας ερωτώ, κυρίες και κύριοι, μήπως μπορεί κανείς να βρει καλύτερο ύμνο για τον Αλέξανδρο;


Κι ενώ οι άλλοι λαοί τον εξυμνούν, τον θεοποιούν και τον ξαναζωντανεύουν με τα έργα τους, Τί κάνει η Ελλάδα γι’ αυτόν? Ποιο είναι το χρέος ημών των Ελλήνων?


Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

«Ευγνωμονώ τους θεούς ότι εγεννήθην Έλλην» είπε ο Αλέξανδρος.

Και εγώ θέλω εδώ να συμπληρώσω και να τελειώσω λέγοντας ότι: Ένας ανδριάντας δεν θα προσθέσει ούτε γραμμή στην μεγαλοσύνη του Αλεξάνδρου. Απλώς θα ησυχάσει την δική μας την συνείδηση. Θα δείξει μόνο ότι πράξαμε το χρέος μας, έστω και 2300 χρόνια μετά!

-----.----
Μαριάννα Ιατροπούλου - Θεοχαρίδου