Διεθνούς φήμης έλληνας μαθηματικός. Γεννήθηκε στο Χαλάνδρι το 1914 και ήταν γιος του πλούσιου υφασματέμπορου Δημήτριου Παπακυριακόπουλου με καταγωγή από την Τρίπολη.
Αποφοίτησε από το Βαρβάκειο και το 1933 ενεγράφη στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου. Εκεί συνάντησε τον καθηγητή Μαθηματικών Νικόλαο Κρητικό, ο οποίος αναγνώρισε το μαθηματικό του ταλέντο και τον έπεισε να μετεγγραφεί στη Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τα ενδιαφέροντα του Παπακυριακόπουλου εντοπίζονταν στην τοπολογία, ένα κλάδο των μαθηματικών που εκείνα τα χρόνια βρισκόταν σε εμβρυακό στάδιο. Μελέτησε μόνος του τα συγγράμματα των πρωτοπόρων της τοπολογίας Αλεξαντρώφ και Χοπφ. Μετά την αποφοίτησή του το 1938 εργάσθηκε ως βοηθός του καθηγητή Κρητικού στο ΕΜΠ. Άνθρωπος εσωστρεφής, που δεν ανοιγόταν εύκολα στους συναδέλφους του, περνούσε ώρες ατελείωτες στο γραφείο του, μελετώντας τοπολογία υπό τους ήχους του Βάγκνερ. Γρήγορα κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία και όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος του '40 βρέθηκε στο αλβανικό μέτωπο.
Πνεύμα προοδευτικό, ψήφισε κατά της επανόδου του βασιλιά στο δημοψήφισμα του 1935, ενώ στην κατοχή εντάχθηκε στο ΕΑΜ. Την ίδια εποχή πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με τη διατριβή «Μία μέθοδος αποδείξεως του αναλλοιώτου των ομολογικών συμπλεγμάτων ενός συμπλόκου». Μετά τα «Δεκεμβριανά» (1944), πήρε τα βουνά με τους αντάρτες και βρέθηκε να διδάσκει Αριθμητική σε μικρούς μαθητές στην Καρδίτσα. Μάταια ο νονός του, που ήταν Υπουργός Εσωτερικών, τον έψαχνε για να τον διορίσει Δήμαρχο Χαλανδρίου. Την ίδια περίπου εποχή έχασε τον αδελφό του, που πολεμούσε τους Γερμανούς με την Ταξιαρχία Ρίμινι στη Βόρειο Ιταλία.
Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) ο Παπακυριακόπουλος επανήλθε στο Πολυτεχνείο, αλλά το κλίμα ήταν βαρύ γι' αυτόν, λόγω των αριστερών του φρονημάτων. Απολύθηκε μαζί με τον μέντορά του καθηγητή Κρητικό το 1946. Ασχολήθηκε μόνος του και σε πλήρη επιστημονική απομόνωση με την επιστήμη του και το 1948 προσκλήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όταν εντυπωσίασε τον αμερικανό μαθηματικό Ραλφ Φοξ με την προσπάθεια λύσης ενός μαθηματικού προβλήματος. Ο νεαρός μαθηματικός αποδέχτηκε την πρόσκληση και δεν ξαναγύρισε ποτέ στην Ελλάδα, εκτός από λίγες μέρες για την κηδεία του πατέρα του το 1952.
Όλο αυτό το διάστημα οι ελληνικές αρχές ασφαλείας προσπαθούσαν να πείσουν τους Αμερικανούς να απελάσουν τον Παπακυριακόπουλο ως «επικίνδυνο κομμουνιστή». Τον υπερασπίστηκε σθεναρά το Πρίνστον, όπως είχε κάνει παλιότερα με τον Αλβέρτο Αϊνστάιν και τον Τόμας Μαν επί Ναζισμού. Ο Παπακυριακόπουλος άρχισε να δουλεύει ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο και γρήγορα ξεχώρισε για την πρωτοτυπία του έργου του.
Η μεγάλη συνεισφορά του «Πάπα», όπως τον αποκαλούσαν οι Αμερικανοί, ήταν τα τρία σπουδαία θεωρήματα που άνοιξαν τον δρόμο για την κατανόηση του χώρου που ζούμε: «Λήμμα του Ντεν», «Θεώρημα του Βρόχου» και «Θεώρημα της Σφαίρας». Με τη δημοσίευσή τους στα τέλη της δεκαετίας του '50, λύθηκαν οριστικά τα προβλήματα που κυριαρχούσαν στην τοπολογία για σχεδόν πενήντα χρόνια. Το 1964 ήλθε η αναγνώριση, καθώς τιμήθηκε με το βραβείο Βέμπλεν, που θεωρείται η ανώτατη τιμητική διάκριση στο χώρο της Γεωμετρίας.
Στον Παπακυριακόπουλο προσφέρθηκε επανειλημμένως καθηγητική έδρα, την οποία δεν αποδεχόταν για να μένει απερίσπαστος στο ερευνητικό έργο, που έβαζε πάνω απ' όλους και όλα. Ζούσε με σπαρτιατική λιτότητα και είχε λιγοστούς φίλους. Από τις αρχές της δεκαετίας του '60 ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την Εικασία του Πουανκαρέ, ένα άλυτο πρόβλημα, πρόκληση για κάθε μεγάλο μαθηματικό μυαλό. Έθεσε τις βάσεις για τη λύση του, την οποία φαίνεται ότι βρήκε ο ρώσος Γκριγκόρι Πέρελμαν το 2002.
Μετά την πτώση της δικτατορίας, του αποδόθηκε και πάλι η ελληνική ιθαγένεια. Ο Χρήστος Παπακυριακόπουλος προγραμμάτιζε το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα μετά το 1952. Όμως, η μοίρα είχε διαφορετική γνώμη και ο μεγάλος μαθηματικός έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιουνίου 1976, χτυπημένος από καρκίνο του στομάχου.
Ενδεικτικό της αξίας του είναι ο διάλογος που δημοσιεύει σε ένα άρθρο του ο μαθηματικός και συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης: «Όταν κάποτε ρώτησα τον πατέρα της θεωρίας των Κατηγοριών Σάμιουελ Άιλενμπεργκ, αν υπάρχει κανένας σύγχρονος έλληνας μαθηματικός στο μέγεθος του Ευκλείδη και του Αρχιμήδη, μου απάντησε χωρίς κανένα δισταγμό: «Φυσικά, ο Πάπα»!
CHRISTOS PAPAKYRIAKOPOYLOS (Χρήστος Παπακυριακόπουλος)
Was born in ATHENS(-Chalandri) in 1914. His father, coming from PELOPONESE (TRIPOLIS), was an affluent merchant. He graduated from Varvakeion, (the most prestigious, at that time and for many decades later, high school in Greece). He enrolled in the National Metsovion Institute of Technology (Ethniko Metsovion Polytexneio) in 1933. There he met Professor of Mathematics Nikolaos Kritikos, who influenced him to switch and enroll in the Mathematics Department of the University of Athens.
His interest was attracted to Algebraic Topology, (subject having minimal activity in Greece at that time), and he read on his own Aleksandrov and Hopf, Topologie, which has appeared in 1935. (Pavel Sergeevich Aleksandrov, Born: 7 May 1896 in Bogorodsk (also called Noginsk), Russia, Died: 16 Nov 1982 in Moscow, USSR. Heinz Hopf, Born: 19 Nov 1894 in Breslau, Germany (now Wroclaw, Poland) Died: 3 June 1971 in Zollikon, Switzerland. From 1926 Aleksandrov and Hopf were close friends working together. They spent some time in 1926 in the south of France with Neugebauer. Then Aleksandrov and Hopf spent the academic year 1927-28 at Princeton in the United States. This was an important year in the development of topology with Aleksandrov and Hopf in Princeton and able to collaborate with Lefschetz, Veblen and Alexander. During their year in Princeton, Aleksandrov and Hopf planned a joint multi-volume work on Topology the first volume of which did not appear until 1935. This was the only one of the three intended volumes to appear since World War II prevented further collaboration on the remaining two volumes).
His first paper was
Papakyriakopulos, Ch.: Ueber eine Indicatrix der ebenen geschlossenen Jordankurven.(Greek) Bull. Soc. Math. Greece 18(1938) 84-92.
He got his Doctor's degree from the Mathematics Department of the University of Athens at 1943, after recommendation from Constantin Caratheodory. In his thesis he gave a new proof of the topological invariance the homology groups for Simplicial Complexes. His thesis was published
Papakyriakopoulos, Ch.: Ein neuer Beweis fuer die Invarianz der Homologiegruppe eines Komplexes. (Greek) Bull. Soc. Math. Greece 22(1946) 1-154.
(He provided another proof of the so called Hauptvermutung (Main assumption), which was proved for the first time by James Waddell Alexander, (Born: 19 Sept 1888 in Sea Bright, New Jersey, USA, Died: 23 Sept 1971 in Princeton, New Jersey, USA. In collaboration with Veblen, he showed that the topology of manifolds could be extended to polyhedra. Before 1920 he had shown that the homology of a simplicial complex is a topological invariant. Alexander's work around this time went a long way to put the intuitive ideas of Poincaré on a more rigorous foundation).
During those years he was working as an (non-paid) Teaching Assistant of Professor N. Kritikos, at the National Metsovion Institute of Technology (Ethniko Metsovion Polytexneio).
In the national referendum of 1935, he voted openly against the return of the king. In the harsh years of the Nazi occupation he joint the National Front of Liberation. After the civil war clashes of December 1944 in Athens, he followed the forces of National Front of Liberation in the countryside, where he found himself in Karditsa teaching Elementary arithmetic to Primary school students. At this time his godfather was minister of Interior, looking for Papakyriakopoulos in order to appoint him Mayor of XALANDRI, flabbergasted to find out that Papakyriakopoulos was in the mountains with the guerillas! At about the same time his brother died in action fighting with the loyal to the Greek government in exile forces, the so called Rimini brigade, as part of the allied push in northern Italy. It sounds like an ancient Greek tragedy, almost like Eteoklis and Polynikis, In ANTIGONE or SEVEN AGAINST THEBES. The terrible political division that brought to Greece an extremely destructive civil war 1946-49, with deep repercussions in the following decades, has cut across the Papakyriakopoulos family. The Varkiza agreement in February 1944, among the fighting political factions, gave a temporary breath to peace in Greece and Papakyriakopoulos returned to Athens and at the National Metsovion Institute of Technology (Ethniko Metsovion Polytexneio). There the political climate was unfavorable to National Front of Liberation sympathizers, eventually Professor Kritikos was fired (to be rehired later on in the 50ies, when things have calmed down a little bit), and Papakyriakopoulos was forced to leave in 1946.
Working on his own with no connection to any mathematical center outside Greece, he concentrated on the low dimensional topology, and among other things Dehn's lemma caught his fancy. Max Wilhelm Dehn, (Born: 13 Nov 1878 in Hamburg, Germany, Died: 27 June 1952 in Black Mountain, North Carolina, USA), was a student of Hilbert and a solver of Hilbert's 3rd problem, (from the famous least of 23 problems). ( Hilbert's 3rd problem, is the following. The equality of two volumes of two tetrahedra of equal bases and equal altitudes. In two letters to Gerling, Gauss expresses his regret that certain theorems of solid geometry depend upon the method of exhaustion, i. e., in modern phraseology, upon the axiom of continuity (or upon the axiom of Archimedes). Gauss mentions in particular the theorem of Euclid, that triangular pyramids of equal altitudes are to each other as their bases. Now the analogous problem in the plane has been solved. Gerling also succeeded in proving the equality of volume of symmetrical polyhedra by dividing them into congruent parts. Nevertheless, it seems to me probable that a general proof of this kind for the theorem of Euclid just mentioned is impossible, and it should be our task to give a rigorous proof of its impossibility. This would be obtained, as soon as we succeeded in specifying two tetrahedra of equal bases and equal altitudes which can in no way be split up into congruent tetrahedra, and which cannot be combined with congruent tetrahedra to form two polyhedra which themselves could be split up into congruent tetrahedra). In 1910, in M.Dehn, "Uber die topologie des dreidimendionalen Raumes, Math. Ann. 69(19100, pp. 137-168, Dehn gave a proof of a lemma concerning loops in three dimensional manifolds. In 1929 H. Knesser realized a gap in Dehn's proof. Papakyriakopoulos tried to close the gap, and he sends his purported proof to a very distinguished Princeton Knot Theorist, Ralph Fox. Fox found a gap in Papakyriakopoulos proof, but he was very favorably impressed by the young Papakyriakopoulos who was working in total scientific isolation, and he urged him to come to Princeton. Papakyriakopoulos was always recognizing the importance of this encouragement and subsequent support that he received from R. Fox. Papakyriakopoulos went to Princeton at 1948, never to return to Greece again, except for a very short visit in 1952 to attend the funeral of his father.
The Greek Security Police pursue him in the USA, trying to convince the USA Immigration authorities to expel him from the country. Princeton University supported him, and Papakyriakopoulos was always very grateful for that. (We may note in passing that the list of people who found political asylum at Princeton University, includes Albert Einstein and Thomas Mann in the 30ties and Chai Ling (student leader of the Tiananmen Square uprising in 1989) in the 90ties
No comments:
Post a Comment