ΦΙΛΟΤΙΜΟΙ ΚΑΙ ΑΦΙΛΟΤΙΜΟΙ

ΦΙΛΟΤΙΜΟΙ ΚΑΙ ΑΦΙΛΟΤΙΜΟΙ Του Αντωνίου Α. Αντωνάκου Καθηγητού – Κλασσικού Φιλολόγου Ιστορικού – Συγγραφέως Είναι γεγονός ότι οι λέξεις «φιλοτιμία» και «φιλότιμο» υπάρχουν μόνο στο ελληνικό λεξιλόγιο. Σήμερα τα λεξικά αναφέρουν ότι «φιλοτιμία» είναι «η συναίσθηση τής τιμής και της αξιοπρέπειας», ενώ «φιλότιμο» είναι «αίσθημα ή εκδήλωση χαρακτηριστική φιλότιμου ανθρώπου». Βεβαίως η ακριβής σημασία της λέξεως «τιμή» για τους Έλληνες απεδίδετο ως η «τιμή των όπλων». Μέχρι σήμερα εξ άλλου υπάρχουν φράσεις όπως «για την τιμή τών όπλων», «τα τιμημένα όπλα» κ.λπ. «Φιλοτιμία», λοιπόν, είναι η αγάπη της τιμής των όπλων, η οποία αν δεν ικανοποιηθεί, τότε το θιγόμενο άτομο αυτοκτονεί! Λόγω φιλοτιμίας λοιπόν, έχουν γίνει κατά το παρελθόν πολλές γενναίες και ανδρείες πράξεις. Θα αναφέρω, για την οικονομία τής αφήγησης, τρεις. Η πρώτη αφορά τον Αίαντα τον Τελαμώνειο, τον αδελφό τού Τεύκρου, ο οποίος αυτοκτόνησε, όταν δεν έλαβε ως βραβείο τα τιμημένα όπλα τού Αχιλλέως του Πηλείδου, όπως τα εδικαιούτο ως ο καλλίτερος πολεμιστής μετά από αυτόν. Ως γνωστόν τα όπλα τού Αχιλλέως πήρε ο Οδυσσεύς εμμέσως αρνούμενος, με αυτόν τον τρόπο, την τιμή τους στον Σαλαμίνιο τοξότη! Ένα δεύτερο περιστατικό αναφέρεται στον Μακρυγιάννη... Το μεταφέρω από το δοκίμιο τού Ι. Θ. Κακριδή με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Μία Ελληνική καρδιά - Μακρυγιάννης» [Έκδοση Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 1965], στο οποίο αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Ακόμα, η αγάπη της τιμής, η φιλοτιμία, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία τού ελληνικού ηρωϊκού χαρακτήρα από τα χρόνια τού Ομήρου κιόλας, θα σφραγίσει την προσωπικότητα του Μακρυγιάννη από εφτά χρονών παιδί ως τα βαθιά του γεράματα. Όπως για τον ομηρικό ήρωα η μεγαλύτερη προσβολή είναι να τον ντροπιάσουν, αυτό θα πει να του αρνηθούν την τιμή, που έχει το δικαίωμα να την απαιτεί η παλληκαριά του· όπως για τον ομηρικό ήρωα δεν υπάρχει πιο μεγάλη ατιμία από το να του αρνηθούν τα όπλα που του ανήκουν εξ αιτίας της πολεμικής αρετής του, το ίδιο και για τον αγωνιστή τού εικοσιένα και το άτομό του και τα άρματά του απαιτούν την τιμή που απέκτησαν στους πολέμους. Όταν ο Καποδίστριας παρασυρμένος από κακές εισηγήσεις, βγάζει διαταγή να συλλάβουν τον Μακρυγιάννη ως επαναστάτη, εκείνος παρουσιάζεται μπροστά του να διαμαρτυρηθεί, και αφού του αναφέρει τις θυσίες του για τον αγώνα, προσθέτει: «Τούτα τα άρματα δεν μου τα ντρόπιασε ο Θεός, όπου τα ’χω από δεκαπέντε χρονών παιδί. Θέλει να μου τα ντροπιάσει ο Κυβερνήτης της πατρίδας μου; Λάβε τα!» Έτσι, και αν ακόμα ντροπιασθεί ο ίδιος οδηγημένος στην φυλακή, τα άρματά του, παραδομένα πιο πριν στον αρχηγό τού κράτους θα διατηρήσουν την τιμή τους αλώβητη. Και όταν ο Καποδίστριας, συγκινημένος, δοκιμάζει να ξαναβάλει τα τιμημένα όπλα στο ζωνάρι τού Μακρυγιάννη, εκείνος αρνείται να τα δεχθεί, ώσπου αναγκάζει τον Κυβερνήτη να του ορκισθεί πως ούτε τον ίδιον θέλει να ντροπιάσει.» Ένα τρίτο περιστατικό έγινε πριν κάποιες δεκαετίες και η επέτειός του ήταν πριν λίγες ημέρες. Συγκεκριμένα, στις 27 Απριλίου. Την ημερομηνία αυτή (27 Απριλίου 1941), μόλις μπήκαν οι γερμανοί στην Αθήνα, μία ομάδα ενόπλων ναζί πήγαν στον ιερό βράχο τής Ακροπόλεως και διέταξαν τον φρουρό της ελληνικής σημαίας να την κατεβάσει και να ανεβάσει την χιτλερική. Ο Κουκκίδης (αυτός ήταν ο φρουρός) κατέβασε την σημαία και χωρίς να την παραδώσει στον κατακτητή αλλά και χωρίς να εκτελέσει την εντολή του, τυλίχθηκε στην γαλανόλευκη και ρίχθηκε στο κενό από τις ύψους 200 ποδών επάλξεις!... Το όπλο για τον Κουκκίδη, στην περίπτωση αυτή, ήταν η ίδια η σημαία, η τιμηθείσα σε πλείστους ελληνικούς ηρωϊκούς αγώνες. Η σημαία που, όταν ο σημαιοφόρος στρατιώτης που την κρατούσε υψωμένη στους πολέμους έπεφτε νεκρός ή λαβωμένος, έτρεχε άλλος, κι άλλος, να την υψώσει για να παραμείνει υψηλό και το ηθικό τών υπολοίπων! Το τελευταίο γεγονός, μέσα στα πλαίσια της ιστορικής γραμμής τής παγκοσμιοποίησης, αμφισβητήθηκε ως «μύθος» από τους αναθεωρητές, όπως και πολλά άλλα γεγονότα – στηλοβάτες της ελληνικής ιστορίας και της εθνικής υπερηφάνειας. Βεβαίως για το γεγονός της ηρωϊκής πράξεως του Κουκκίδη υπάρχουν πλείστες μαρτυρίες, όπως η εφημερίδα Νταίηλυ Μέϊλ του Λονδίνου στο φύλλο τής 9ης Ιουνίου 1941. Το αναφέρουν ακόμη ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης, ο από Τραπεζούντος, άμεσος μάρτυρας, ο καθηγητής τού πανεπιστημίου τής Οξφόρδης Νίκολας Χάμοντ, Άγγλος αξιωματικός στον πόλεμο, στο βιβλίο του «Με τους Αντάρτες» (Εκδόσεις Ελληνική Ευρωεκδοτική), το ΚΚΕ στο βιβλίο «ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ», (τόμος β΄), ο γνωστός συγγραφέας Μενέλαος Λουντέμης, πλείστες μετέπειτα εφημερίδες και περιοδικά, απεικονίσθη δε εικαστικώς σε έγχρωμη ξυλογραφία τού χαράκτου Δ. Νικολαΐδη κ.λπ. Υπάρχει ακόμη και η διασταυρωμένη από δύο πηγές, μαρτυρία προς τον πρόεδρο των Ποντίων Αξιωματικών, πτέραρχο Γ. Τσαλουχίδη από τον αδελφό τού πατέρα τού Κουκκίδη, ο οποίος πιστοποίησε όχι μόνο το γεγονός αλλά και το όνομα του αδελφού του, πατέρα τού ήρωος, που ήταν Αναστάσιος. Κι όμως, οι αναθεωρητές αμφισβητούν. Οι ήρωες, βλέπετε, με φιλότιμο δεν αποτελούν ιδανικά πρότυπα σήμερα, στην εποχή τής υποταγής και της οσφυοκαμψίας. Παρ’ όλα αυτά ο Κουκκίδης ήταν ο πρώτος αντιστασιακός τής γερμανικής κατοχής. Το περασμένο Σάββατο έγινε το μνημόσυνό του στον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά, στην Πλάκα. Παρευρέθησαν ανώτατοι Αξιωματικοί, εκπρόσωποι τού Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, ο Σύλλογος Ποντίων Αξιωματικών «Αλέξανδρος Υψηλάντης», η Επιτροπή Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων και λίγοι πατριώτες, πολίτες – οπλίτες. Λυπήθηκα αφάνταστα! Πόσο λίγο τιμάται σήμερα ο ηρωϊσμός! Ο Κουκκίδης λοιπόν είχε φιλότιμο. Αρνήθηκε να παραδώσει την σημαία την Ελληνική. Σήμερα όμως η άνευ όρων παράδοση στους σύγχρονους γερμανούς κατακτητές τής πατρίδος μας δεν κάνει τους «γιαβόλ μεν» ελλαδίτες πολιτικούς να ερυθριούν, έστω και λίγο. Πολλώ δε μάλλον να έχουν συναίσθηση ελλείψεως τιμής, συναίσθηση ατιμίας και άλλων σχετικών χαρακτηριστικών.