Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ

Του Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Καθηγητού – Κλασσικού Φιλολόγου
Ιστορικού – Συγγραφέως
Αντιπροέδρου τού Συνδέσμου τών Απανταχού Λακώνων «Ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ»


Ο όρος «δάσκαλος» στην ελληνική γλώσσα ανέκαθεν προσδιόριζε την ιδιότητα ενός σπουδαίου ανθρώπου, ο οποίος προσέφερε γνώσεις στα παιδιά και τους νέους αλλά και διέπλαθε τον χαρακτήρα τους. Έτσι, δάσκαλος είναι ο παιδαγωγός, ενώ εκπαιδευτής είναι αυτός που αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει κάποιον μαθητή ούτως ώστε αυτός να αποστηθίσει κάποιες στείρες γνώσεις, δια των οποίων θα αποκτήσει κάποια τυπικά προσόντα επαγγελματικώς αξιοποιήσιμα (αν κι αυτό σήμερα ακόμα εξετάζεται).
Το σημαντικό στην ιδιότητα του δασκάλου είναι ότι αυτός διδάσκει το μέλλον, μέσω του παρελθόντος. Ο δάσκαλος θα διαπλάσει την ψυχή του νέου, ούτως ώστε αυτός να οραματίζεται, να αγωνίζεται, να διεκδικεί.
Την περίοδο της τουρκοκρατίας, ο παπάς, ο δάσκαλος, όπως μας λέει το ποίημα του Πολέμη και ο πίνακας του Γύζη για το Κρυφό Σχολειό, «στο τρομαγμένο φως του καντηλιού, εκεί θεριεύει την αποσταμένη ελπίδα με λόγια μαγικά... Εκεί η ψυχή πικρότερο αγροικά τον πόνο της καρδιάς της. Εκεί βλέπει τι έχασε, τι έχει τι της πρέπει!» Η έδρα του δασκάλου είναι τόσο ψηλά, που δεν ξεχωρίζει τάξεις, κοινωνική θέση, πεποιθήσεις. Ο δάσκαλος διδάσκει για να προσφέρει. Σε παλαιότερα χρόνια, όταν ο δάσκαλος δίδασκε σε νυχτερινά σχολεία, σε φτωχογειτονιές, σε χωριά, έβγαζε Έλληνες παλληκάρια, ανδρειωμένους με ιδανικά και όραμα!
Σήμερα η τεχνοκρατική και εθνοκτόνος πολιτική παράγει και προωθεί εκπαιδευτές. Το σκουλήκι της διαφθοράς έχει μπει στους καρπούς τού δένδρου της Ελλάδος! Τους τρώει από μέσα! Η γλώσσα έχει σχεδόν καταστραφεί και ουδείς φαίνεται διατεθειμένος να σταματήσει την καταστροφή της. Οι σειρές αγραμμάτων που βγαίνουν από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια παράγουν με την σειρά τους νέες στρατιές αγραμμάτων. Οι νέοι δεν μπορούν πια να σκεφθούν! Δεν μπορούν να εκφρασθούν!
Η ιστορία είναι πάρεργο! Το τιμημένο παρελθόν ουδείς το διδάσκει! Από την άλλη οι πάσης φύσεως γείτονες το παραποιούν και συγχρόνως διεκδικούν ό,τι εμείς δεν γνωρίζουμε και δεν υπερασπιζόμεθα!
Η ομοσπονδίες εκπαιδευτικών δεν παράγουν εθνικό έργο, αλλά πολλές φορές το αντίθετο. Τα αιτήματά τους είναι μόνο οικονομικά. Προσφάτως θύελλα αντιδράσεων ξεσήκωσε στον εκπαιδευτικό κόσμο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης η άποψη που διετύπωσε ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, σύμφωνα με την οποία «δεν πρέπει να υπάρχουν στα σχολεία σύμβολα όπως σταυροί και εικόνες, γιατί διαχωρίζουν τους μαθητές»! Δηλαδή ο πρόεδρος των δασκάλων, των λειτουργών της κοινωνίας μας που διαμορφώνουν ουσιαστικά τα πρότυπα και τους χαρακτήρες των μικρών μαθητών, διότι μιλάμε για παιδιά του Δημοτικού που βρίσκονται στην πιο ευαίσθητη ηλικία, θεωρεί σημείο που διχάζει τους μαθητές τον Σταυρό! Η ίδια όμως ομοσπονδία υποστήριξε φανατικά και την κ. Ρεπούση, με το κατάπτυστο βιβλίο του συνωστισμού στην παραλία. Δηλαδή δεν ενοχλεί την ομοσπονδία μόνο η θρησκεία αλλά και η πατρίδα. Δικαιολογημένα πολλοί δάσκαλοι ξεσηκώθηκαν με αυτό που είπε, ενώ 166 από αυτούς που υπηρετούν σε σχολεία της περιοχής του Κιλκίς, σε ανοιχτή επιστολή-απάντησή τους, στηλίτευσαν αυτές τις απόψεις!
Το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το παιδευτικό έργο του δασκάλου το είδαμε και στον πόλεμο του 1940 αλλά έχει διαπιστωθεί ιστορικά και από ένα άλλο γεγονός! Ο Μπίσμαρκ, νικητής του πολέμου Γερμανίας Γαλλίας κατά το 1870, μετά την κατάρρευση της β΄ Γαλλικής Αυτοκρατορίας, απέσπασε την Αλσατία και την Λωραίνη. Αμέσως μετά τον πόλεμο αυτόν, ο Μπίσμαρκ ζήτησε από τους επιτελείς και τους άλλους συνεργάτες του να αναφέρουν μετά από έρευνα, σε έκθεσή τους «τι συνέτεινε στην νίκη τους». Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό! Η λακωνική απάντησή τους έλεγε: «Η νίκη μας οφείλεται στους δασκάλους μας!»

Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ

Ο δάσκαλος λοιπόν είναι δύναμη, διότι παιδεύει, δηλαδή παρέχει παιδεία στους μαθητές του! Γνωρίζουμε ότι «παιδεία είναι το αποτέλεσμα της ανατροφής και της μορφώσεως κάποιου ανθρώπου, η πνευματική και ηθική αγωγή». Είναι επίσης το σύνολο των γνώσεων που απαιτείται και των ηθικών αρχών που επιβάλλεται να διαθέτει κάποιος κατά την άσκηση ενός «λειτουργήματος» η «επαγγέλματος».
Ο Werner Jaeger, ένας από τους σημαντικώτερους πνευματικούς εκπροσώπους του ελληνικού πνεύματος, στο τρίτομο έργο του «ΠΑΙΔΕΙΑ», έχει δώσει τον ορισμό του όρου λέγοντας ότι «Παιδεία είναι η μόρφωση του Έλληνος Ανθρώπου».
Εκ της «παιδείας» λοιπόν παράγεται η «παίδευσις». Η πρόθεσις -εκ- όμως, σημαίνει την προέλευση αλλά και το «εκτός». Επομένως όταν έχουμε εκ-παίδευση, αυτομάτως είμαστε και εκτός της παιδείας. Και τούτο είναι πολύ φυσικό, διότι εκπαίδευση είναι μέρος της παιδεύσεως. Είναι εκ της παιδείας προερχόμενη αλλά μέρος της παιδείας, όχι παιδεία, όχι «παίδευσις».
Παρ’ όλα αυτά εμείς σήμερα έχουμε ένα Υπουργείο Παιδείας ως προϊσταμένη αρχή, αλλά οι τρεις βαθμίδες του είναι σχετικές με πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια όχι «παιδεία» αλλά «εκ–παίδευση». Θα μου πείτε, έχει διαφορά; Βεβαίως και μάλιστα τεράστια! Διότι «ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΖΩΑ...» ενώ «ΣΕ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΟΝΟΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ»!

ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΑΛΛΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ

Σήμερα το σύστημα δεν δημιουργεί δασκάλους αλλά εκπαιδευτές. Το διαπιστώνουμε όλοι όσοι έχουμε παιδιά. Το παιδί καλείται να εκπαιδευθεί να μάθει σε ένα μάθημα, όπως για παράδειγμα την ιστορία, τις σελίδες 10-20, 42-55, 67-70, 110-132 κ.λπ. Έτσι οι εκπαιδευτές, που έχουν εκπαιδευθεί να μάθουν απ’ έξω και ανακατωτά τις σελίδες αυτές και να εξετάσουν τα παιδιά, χωρίς περαιτέρω γνώσεις, μιας και τα πανεπιστήμια δεν τους τις παρέχουν, δεν μπορούν (και οι πιο νέοι δεν γνωρίζουν κιόλας) πώς να παράσχουν παιδεία στα ελληνόπουλα.
Φιλόλογος, όμως, δεν είναι ένας λογοτεχνίζων αργόσχολος, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά ο φίλος του λόγου, δηλαδή ο φίλος της λογικής! Ο σκοπός τού φιλολόγου μέσα στην τάξη είναι να οδηγήσει τους μαθητές του στους δρόμους της λογικής αλλά και της συγκινησιακής χρήσεως της γλώσσας.
Μόνον για τους αδαείς οι έννοιες παιδεία και εκπαίδευση ταυτίζονται. Εκπαίδευση είναι η συστηματική παροχή γνώσεως επί ενός αντικειμένου. Καλλίτερη εκπαίδευση είναι η ίδια η έρευνα. Παιδεία αντιθέτως είναι η ολόπλευρη καλλιέργεια των πέντε μερών τού ανθρώπου: του σώματος, της λογικής, του συναισθήματος, της βουλήσεως και των μεταφυσικών ανησυχιών. Η ουσία της παιδείας είναι η ανακάλυψη της ενότητος μέσα στην πολυπλοκότητα.

ΜΑΘΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Στην γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung έχει δημοσιευθεί ολοσέλιδο άρθρο του δημοσιογράφου και αρχαιογνώστη Konrad Adam, ο οποίος αναφέρει ότι στα πλαίσια ορισμένων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που επιχειρούνται σε αρκετά γερμανικά κρατίδια, πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία.
Κύριο επιχείρημά του είναι ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνημα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μία κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα. Στην συνέχεια ο κ. Adam θυμίζει στους αναγνώστες του ότι «ο τελευταίος γερμανός αυτοκράτορας ήθελε τα γερμανικά σχολεία να βγάζουν νέους Γερμανούς και όχι Έλληνες και Ρωμαίους. Ορθά ο αυτοκράτορας δεν ήθελε τα αρχαία, αφού γνώριζε ότι αυτά μόνο την τυφλή υπακοή στον ανώτατο άρχοντα δεν θα ενστάλαζαν στην ψυχή των παιδιών. Ο φόβος του δεν ήταν μήπως οι γερμανοί μαθητές διδαχθούν κάτι περιττό γι’ αυτούς, αλλά μήπως μάθουν κάτι περιττό γι αυτόν, μήπως μάθουν να αντιδρούν, να αντιστέκονται, να εξεγείρονται»!
Επίσης, στον «Αδέσμευτο τύπο» (2 Φεβρουαρίου 1995), έχει γραφεί ότι «Αρκετές εταιρείες της Μεγάλης Βρετανίας θεωρούν την γνώση των αρχαίων ελληνικών απαραίτητη, διότι πιστεύουν ότι τα Αρχαία Ελληνικά έχουν μία "φιλοσοφία" με ιδιαίτερη σημασία για το σύγχρονο "μάνατζμεντ". Όπως τονίζουν οι εκπρόσωποι των εταιρειών, οι εργαζόμενοι ενισχύουν έτσι την λογική τους και τονώνουν τις ηγετικές τους ικανότητες, υιοθετώντας την διοικητική προσέγγιση της Εκκλησίας του Δήμου, με τις αποφάσεις στα τμήματα και στα συμβούλια να λαμβάνονται δημοκρατικά και χωρίς την κλασσική, κάθετη ιεραρχική δομή.
Μαθήματα Δημοκρατίας λοιπόν από την αρχαία Ελλάδα! Αυτό φοβάται το σύστημα! Γι’ αυτό έχει περιορίσει και αφοπλίσει τεχνηέντως την διδασκαλία των αρχαίων και της ιστορίας!
Ο δάσκαλος επομένως είναι δύναμη, είναι ορμητικό ποτάμι! Γι αυτό προσπαθούν να τον εξαφανίσουν. Ένα παλιό τραγούδι του Κώστα Βίρβου από τον «Θεσσαλικό Κύκλο» του Γιάννη Μαρκόπουλου έλεγε για τον δάσκαλο, αυτόν τον Σαρδανάπαλο... ότι το κατεστημένο ήθελε «να σταματήσει πια να δασκαλεύει, με λόγια σαν και τούτα της φωτιάς, πως όποιος για το δίκιο δεν παλεύει, θα ζει και θα πεθαίνει σαν ραγιάς!»
Αυτοί, όμως, οι λίγοι παιδαγωγοί δάσκαλοι θα κάνουν την ειδοποιό διαφορά και θα αφήσουν μαγιά για το μέλλον! Σήμερα τον ρόλο τού παιδαγωγού δασκάλου ως δημιουργού εθνικής συνείδησης τον έχουν στην πράξη ακυρώσει μέσω των αντεθνικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Κι όμως υπάρχουν ακόμα στο σημερινό ελλαδικό "πολυπολιτισμικό" εκπαιδευτήριο μοναχικοί εργάτες με καθαρή εθνική συνείδηση και σκοπό ζωής την διάπλαση της ψυχής τού αυριανού ελληνόπουλου! Κι αν τους αφαίρεσαν τα όπλα, αυτοί κάνουν όπλα τις γνώσεις τους και πυρομαχικά τα οράματα και τις ψυχές τους! Όλοι αυτοί θα αποτελέσουν τον απρόβλεπτο παράγοντα για όσους εξωνημένους Εφιάλτες απεργάζονται την καταστροφή τής Ελλάδος, θάβοντας βαθιά στο χώμα τής λήθης την ιστορική εθνική μνήμη! Αλλά ο παιδαγωγός, ο δάσκαλος, ξέρει την αλήθεια και την λέει καθημερινά στον εαυτό του!
«Θέλησαν να με θάψουν στο χώμα! Όμως δεν ήξεραν πως ήμουν σπόρος!»