ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ, ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ

Οι βασικές επιδιώξεις των αρχαίων ελληνικών πόλεων – κρατών
ως υπόδειγμα για την δεινοπαθούσα σήμερα Ελλάδα.


Του Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Καθηγητού – Κλασσικού Φιλολόγου
Ιστορικού – Συγγραφέως
Αντιπροέδρου τού Συνδέσμου τών Απανταχού Λακώνων «Ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ»

Είναι γνωστόν ότι οι ενώσεις πόλεων κρατών στην αρχαία Ελλάδα έγιναν σε περιόδους κρίσεως και παρακμής τους και υπό τον φόβο μιας επικείμενης υποταγής σε μια ισχυρότερη δύναμη. Έτσι δημιουργήθηκαν για παράδειγμα οι συμπολιτείες. Η αποδυνάμωση του θεσμού τής πόλης-κράτους και η επιδίωξη των βα¬σιλέων τής Μακεδονίας να επεκταθούν προς τον νότο ήσαν οι αιτίες που οδήγησαν τότε πολλές πόλεις, ιδιαίτερα απομονωμένων περιοχών, να προχω¬ρήσουν στην συγκρότηση ομοσπονδιακών κρα¬τών, όπως η Αχαϊκή και η Αιτωλική συμπολιτεία.
Αυτό όμως δεν σήμαινε ότι η κάθε πόλη έπρεπε να χάσει μέρος τής εθνικής της κυριαρχίας, όπως έγινε σήμερα με την Ευρωπαϊκή Ένωση και πέρασε ως διάταξη στο σύνταγμα τής χώρας!
Οι πολίτες στην αρχαία Ελλάδα είχαν τρεις βασικές επιδιώξεις που παράλληλα αποτε¬λούσαν και προϋποθέσεις ύπαρξης της πόλης - κράτους: Αυτές ήσαν η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια. Οι πολίτες δηλαδή αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία τους υπερασπίζοντας την ελευ¬θερία της πόλης, συνέβαλλαν στην διακυβέρνηση με νόμους, που οι ίδιοι είχαν θεσπίσει για να επι¬τύχουν την αυτονομία της και συμμετείχαν στην παραγωγή για να καλύψουν τις ανάγκες τους και να ενισχύσουν την αυτάρκεια της πόλης τους.
Η επιβίωση και η εξέλιξη κάθε πόλης - κράτους ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τις τρεις αυτές βασικές επιδιώ¬ξεις τών πολιτών της. Οι επιδιώξεις αυτές, αν και ήσαν τότε τροχοπέδη για την οργάνωση των Ελλήνων σε ενιαίο κράτος, εν τούτοις απετέλεσαν την γενε¬σιουργό δύναμη των επιτευγμάτων και της πολι¬τισμικής τους πορείας. Είναι φανερό ότι ο συνε¬χής αγώνας των πολιτών των ελληνικών πόλεων-κρατών, που αποσκοπούσε στην εξασφάλιση της ελευθερίας, της αυτονομίας και της αυτάρκειας της πόλης τους, ήταν ένα κίνητρο που οδηγούσε τότε σε μία ιδιαίτερη μορφή πατριωτισμού. Σήμερα όμως αυτές οι τρεις σημαντικές επιδιώξεις θα μπορούσαν όχι μόνο να σώσουν την Ελλάδα αλλά και να την καταστήσουν ισχυρή και υπερήφανη. Ας δούμε όμως τι σημαίνουν όμως οι τρεις αυτές λέξεις, προτού δούμε την ιδιαίτερη χρήση τους ως οδηγών επιτυχίας ενός κράτους.
Η λέξη «ελευθερία» είναι μέρος τών βασικών συστατικών τού DNA των Ελλήνων. Επειδή σήμερα όλοι ομιλούν για ειρήνη, έχουμε να τονίσουμε ότι η Ειρήνη είναι μία ιδεατή κατάσταση, η οποία για να υπάρξει, απαιτεί να υφίστανται κάποιες προϋποθέσεις. Οι Έλληνες το γνώριζαν. Γνώριζαν ότι «Ειρήνη είναι ακήρυχτος πόλεμος»... καθώς και ότι «αν θέλεις ειρήνη να προετοιμάζεσαι για πόλεμο». Η ειρήνη λοιπόν είναι μία κατάσταση, η οποία επιβάλλεται από κάποιον ισχυρό ακριβώς λόγω της δυνάμεώς του. Είναι γνωστή η «Pax Minoica», την αρχαία εποχή, η «Pax Romana» την Ρωμαϊκή περίοδο, και σήμερα η περίφημη «Pax Americana». Όμως η καταξίωση έρχεται μέσα από τον αγώνα για την Ελευθερία, η οποία είναι η πεμπτουσία τού Αγώνα εναντίον τού δυνατού! «Αν η ειρήνη είναι το παν, τότε γιατί πολεμάμε για ελευθερία» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Οι Έλληνες δεν αγωνίζοντο λοιπόν για την ειρήνη αλλά μόνο για την ελευθερία. Αν είχαμε ελευθερία είχαμε και ειρήνη.
Γι’ αυτό και ο Εθνικός Ύμνος τής Ελλάδος είναι «Ύμνος προς την Ελευθερία» και όχι «Ύμνος προς την Ειρήνη»! Το σύνθημα του Ρήγα την περίοδο τής τουρκοκρατίας ήταν «Ελευθερία ή Θάνατος» και όχι «Ειρήνη ή Θάνατος»... Μόνο για τους Μανιάτες το σύνθημα ήταν «Νίκη ή Θάνατος», και τούτο διότι η Ελευθερία για τους Μανιάτες ήταν δεδομένη, εφ’ όσον δεν υποτάχθηκαν ποτέ.
Η λέξη «Ελευθερία», λένε τα λεξικά, σημαίνει την ανεξαρτησία από κάθε βία ή επίδραση και κατ’ επέκταση την εθνική ή πολιτική ανεξαρτησία, την αυτοτέλεια: Σήμερα έχουν δώσει στην λέξη ιδιαίτερες ερμηνείες που δεν αντιπροσωπεύουν την ουσιαστική σημασία της. Για παράδειγμα τα λεξικά αναφέρουν ότι «ελευθερία» σημαίνει το σύνολο τών δικαιωμάτων τού πολίτη σύμφωνα με τα συνταγματικά θέσμια, την άνεση και ευκινησία αλλά και την έλλειψη ηθικού περιορισμού.
Όμως η λέξη «ελευθερία» προέρχεται από τον μέλλοντα «ελεύσομαι», τού ρήματος «έρχομαι». Το Γουδιανό Ετυμολογικό Λεξικό μας πληροφορεί ότι «ελευθερία• από του εάν ελεύθεσθαι ούπερ αν εθέλη τις, ο εστιν έρχεσθαι όπου βούλεται». Υπάρχει όμως μία διαφορά. Ο μέλλων «ελεύσομαι» τού ρήματος «έρχομαι» σημαίνει «θα έλθω». Επομένως «ελευθερία» είναι αυτή που «θα έλθει». Και «θα έλθει», μόνον εάν ο άνθρωπος αγωνισθεί για να την κατακτήσει. Ο εκ των εθνικών ποιητών Ανδρέας Κάλβος όμως είχε γράψει: «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Και πράγματι. Για να έχεις Ελευθερία, πρέπει να έχεις Αρετή! Σήμερα λοιπόν η Ελευθερία που κατακτήθηκε με αγώνες, αγώνες αιματηρούς, έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά! Πέρασε όμως στο άλλο άκρο. Ελευθερία σημαίνει ότι τα δικαιώματά σου σταματούν εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα τών άλλων και το αντίστροφο! Αυτό δεν τηρήθηκε. Η ασυδοσία πήρε την θέση τής υπέρτατης αυτής αξίας των Ελλήνων. Αλλά και αυτή ταύτη η έννοια τής Ελευθερίας έπεσε σε δεύτερη μοίρα στην συνείδηση τών ταγών τής πατρίδος μας. Περιόρισαν την ελευθερία των Ελλήνων για το καλό, υποτίθεται, της ενότητος τής Ευρώπης. Η πρώτη λοιπόν επιδίωξη τών σημερινών Ελλήνων πρέπει να είναι η επανάκτηση της Ελευθερίας τους, της αρετής δηλαδή που θα τους επιτρέπει να δρουν και να εκφράζονται χωρίς περιορισμούς από άλλους αλλά και χωρίς ασυδοσία από τους ίδιους!
Η αυτονομία είναι η δεύτερη κατά σειράν επιδίωξη τής αρχαίας πόλης. Είμαι αυτόνομος σημαίνει ότι κυβερνώμαι μόνος μου. Τα λεξικά λένε ότι αυτονομία είναι η διακυβέρνηση μιας χώρας ή μιας περιοχής, με δικούς της νόμους, χωρίς αλλότριες επιρροές ή επεμβάσεις, γενικά η ανεξαρτησία. Σήμερα αυτή η ιδιότητα έχει δεσμευθεί από τις συνθήκες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δυστυχώς όχι αμοιβαία, εφ’ όσον οι δυνατοί επιβάλλουν ό,τι θέλουν στην Ελλάδα. Και αφού την εξάρτησαν πρώτα οκονομικά, στην συνέχεια την εξάρτησαν και πολιτικά, μιας και η απαίτηση παραχώρησης μέρους τής εθνικής κυριαρχίας σημαίνει ότι ούτε ελεύθεροι είμαστε πια, ούτε ανεξάρτητοι.
Η αυτάρκεια, η τρίτη δηλαδή επιδίωξη, είναι η κατάσταση εκείνου που επαρκεί στις ανάγκες του, η οικονομική ανεξαρτησία, το να έχει κάποιος κάθε τι που χρειάζεται, χωρίς να εξαρτάται σε τίποτε από άλλον! Η αυτάρκεια επομένως είναι η σημαντικώτερη παράμετρος για την ανεξαρτησία μιας χώρας. Όταν έχεις όσα σου χρειάζονται, τότε δεν έχεις ανάγκη οικονομική από κανέναν. Και όταν δεν εξαρτάσαι οικονομικά, δεν εξαρτάσαι και πολιτικά.
Η Ελλάδα είναι μία ευλογημένη χώρα! Έχει τα πάντα! Από το απλούστερο προϊόν μέχρι το πιο σπάνιο ορυκτό! Έχει ακόμη θάλασσα, ήλιο, υπέροχο κλίμα, ιστορία, πολιτισμό! Έτσι, αυτοί που είχαν βάλει στο μάτι την πατρίδα μας, την οδήγησαν διά των ταγών της στην απώλεια της αυτάρκειάς της. Πρώτα κατέστρεψαν την γεωργία και την κτηνοτροφία. Ανάγκασαν τους Έλληνες διά των επιδοτήσεων να σταματήσουν να δουλεύουν και να παραχωρήσουν την δυνατότητα συγκομιδής τής σοδειάς τών χωραφιών τους στους αλλοδαπούς. Κατέστρεψαν ακόμη και κάθε άλλη παραγωγική πηγή. Την ναυτιλία, και τα κεφάλαια σε συνάλλαγμα των ναυτικών μας! Την βιομηχανία με το σκόπιμο κλείσιμο κάθε μεγάλης επιχείρησης κ.λπ.
Για να μπορέσει λοιπόν σήμερα η Ελλάδα να ορθοποδήσει θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει αυτές τις τρεις επιδιώξεις των προγόνων μας. Να ξαναγίνει ελεύθερη. Αυτό θα το επιτύχει πετώντας από πάνω της τις εξαρτήσεις! Στην συνέχεια να επιδιώξει να γίνει πάλι ουσιαστικά ανεξάρτητη, χωρίς αλλότριες επιρροές ή επεμβάσεις. Κυρίως όμως τα δύο προηγούμενα θα τα επιτύχει αν ξαναγίνει αυτάρκης. Με παραγωγή, γεωργία, κτηνοτροφία, ναυτιλία, βιομηχανία, τουρισμό και ενέργεια. Έτσι, όταν η Ελλάδα ξαναγίνει αυτάρκης δεν θα έχει ανάγκη να ζει, όπως σήμερα, με δανεικά, ακόμη και για τις βασικές της ανάγκες διατροφής. Προϋπόθεση όμως για την επιτυχία όλων των προηγουμένων είναι να εκλεγούν στην πατρίδα μας οι ηγέτες, που θα έχουν κλεισμένη στην καρδιά τους την Ελλάδα και θα νοιώσουν το μεγαλείο της. Έτσι η πατρίδα μας θα μεγαλουργήσει και πάλι! Αλλά η επιλογή αυτών των αξίων ηγετών είναι υπόθεση αποκλειστικά δική μας και της πολιτικής μας απόφασης. Δηλαδή της ψήφου μας!